“Ik definieer verbinding als de energie die bestaat tussen mensen als ze zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelen; als ze kunnen geven en ontvangen zonder vooroordelen; en als ze energie en kracht halen uit de relatie”, zegt de befaamde Brené Brown in haar boek Rising Strong uit 2017. En onderzoek uit het veld van de positieve psychologie heeft inderdaad, volgens Emiliana Simon-Thomas, laten zien hoe belangrijk sociale connecties zijn voor het geluk: “Heel gelukkige mensen hebben verrijkende relaties en ze besteden weinig tijd alleen; spreken met vrienden is een van de meest gelukkige activiteiten; en seks en socialiseren geeft heel veel positieve emoties”. Daarentegen hangt eenzaamheid samen met hyperinflammatie, verminderde immuunrespons en moeite met slapen. Verder heeft onderzoek door Matthew Lieberman en Naomi Eisenberger naar de neurologische basis van sociale connecties bij de Universiteit van Californië, Los Angeles, laten zien dat als mensen actief buitengesloten worden, hun breinen dezelfde gebieden activeren die geactiveerd worden als men pijn voelt.
Volgens John Bowlby, Britse psychiater en verwekker van de gehechtheidstheorie (attachment theory) in 1951, worden mensen geboren met een behoefte om een hechte emotionele band te vormen met een verzorger, en deze sterke of zwakke band zal gedrags- en psychologische gevolgen hebben op hoe deze volwassenen later omgaan met anderen. Over het algemeen ontwikkelen families drie systemen van hechten: reproductief (seks), verzorgend (tussen ouders en baby’s) en relaties (liefde en hechtenis), die diepgewortelde opvattingen creëren over of we anderen mensen kunnen vertrouwen en hoe we met ze om moeten gaan. Bowlby maakte onderscheid tussen drie hechtingsstijlen: veilig, angstig en vermijdend. Mensen die veilig gehecht zijn, zijn liefdevol, hartelijk, en vertrouwend; als een gevolg hiervan neigen ze vaker gelukkig te zijn, meer positieve emoties te hebben en stabielere relaties te hebben. Mensen die angstig gehecht zijn, voelen zich nooit verbonden genoeg aan iemand en nooit geliefd genoeg; mensen die vermijdend gehecht zijn onthouden zich van verbondenheid en blijven terughoudend en afstandelijk. Maar is het mogelijk om over een instabiele hechtingsband uit de jeugd heen te komen? Meghan Laslocky, auteur van The Little Book of Heartbreak, legt uit hoe men kan voorkomen dat hechtenis onzekerheid men weerhoudt van geluk.
Het vertrouwen van anderen is dus een essentieel onderdeel van menselijke verbinding. En aan de kern van dit biologisch geaarde gedrag, zoals Michael Kosfeld in zijn artikel Brain Trust uitlegt, ligt de vrijlating van oxytocine. Oxytocine, ook wel het ‘feel-good’ hormoon genoemd, wordt geproduceerd door de hypothalamus in het brein en wordt afgegeven door het bloed aan essentiële organen als reactie op een mechanisme genaamd ‘care-nurturance circuitry’. Over het algemeen hangt meer oxytocine samen met een lagere stress respons van onze hormonen, ons cardiovasculair systeem en onze amygdala, een gedeelte van het brein dat gerelateerd is aan het verwerken van geheugen, het nemen van beslissingen en emotionele respons. De aanwezigheid van oxytocine hangt ook samen met veilige hechtenis, vredige conflictoplossing, vertrouwensgevoelens, vrijgevigheid, empathie en het vermogen om emoties af te lezen. “Oxytocine lijkt echt op een neuro chemische versoepelaar van vertrouwen, toewijding en vriendelijkheid”, zegt Dacher Keltner. Volgens hem hebben wetenschappers lang geweten dat oxytocine een belangrijke rol speelt bij de geboorte en bij het binden tussen moeder en kind (zoals bij het borst voeden); onderzoek suggereert daarentegen ook dat de rol van oxytocine in het bevorderen van sociale connecties nog uitgebreider is. Het is namelijk belangrijk bij het verminderen van sociale fobie, bij het vormen van banden tussen vaders en pasgeborenen en in het stress verminderende effect van het aandachtig luisteren door een vriend of fysiek contact. Keltner heeft pionierswerk verricht op het gebied van onderzoek naar de wetenschap van aanraking, het volgende vaststellend: “Aanraking is werkelijk fundamenteel voor menselijke communicatie, verbinding en gezondheid”.
We worden niet alleen biologisch aangespoord om te verbinden door de aanwezigheid van oxytocine, maar ook omdat we een ingebouwde zenuw hebben ervoor: de zwervende zenuw. De zwervende zenuw is een zenuw die voorkomt in zoogdieren die begint aan de bovenkant van onze ruggengraat en naar beneden loopt via de nek spieren die we gebruiken om te knikken en spreken. Het heeft verbindingen met veel belangrijke fysieke functies, waaronder onze netwerken voor oxytocine, de immuunrespons en onze ontstekingsreactie. Het stemt ook de wisselwerking af tussen ademhaling en hartslag, en bestuurt veel verteringsprocessen. In 1994 ontwikkelde befaamd neurowetenschapper Stephen Porges de polyvagaal theorie, over de relatie tussen de menselijke fysiologie en sociale betrokkenheid, waarbij hij beweerde dat, buiten de verouderde opvatting dat mensen bij confrontatie met gevaar enkel twee opties hebben: vechten of vluchten (ook wel bekend als fight or flight), er nog een optie is: compleet afsluiten. In dit interview verklaart hij wat hij bedoelt met “je hart dragen op je gezicht”, waarbij bij uitlatingen in sociale context de zinsbouw en taal minder belangrijk zijn en het juist meer gaat om de intonatie die een emotionele staat overbrengt. “Sociale communicatie heeft weinig te maken met zinsopbouw en heel veel te maken met intonatie, gebaren en een bundel van handelingen die we biologische beweging noemen. Het gezicht beweegt samen met de stem en handgebaren. De eigenschappen van het gedrag prikkelen gebieden van ons brein buiten het bewustzijn en veranderen onze fysiologie, wat ons toelaat om dichterbij iemand en veiliger bij een ander te voelen. Goede therapie en goede sociale relaties, goed ouderschap, goed onderwijs, het draait allemaal om hetzelfde: hoe schakel je defensief gedrag uit? Als je defensieve systemen uitschakelt, heb je toegang tot andere corticale gebieden voor een diepere vorm van begrip, leren en ontwikkeling van vaardigheden”.
Binnen dezelfde onderzoekslijn geeft dr. Dacher Keltner in deze video een uitleg over de zwervende zenuw, waarin hij uitlegt dat mensen met veel vagale activiteit gevoelens van verbinding en zorg, meer positieve emoties en sterkere relaties tonen. “Wat we ontdekken [in het lab] is heel interessant: als je een sterk vagaal profiel hebt, wat je kunt ontwikkelen door lichamelijke inspanning, meditatie en andere praktijken, heb je dagelijks meer positieve emoties, sterkere relaties met leeftijdsgenoten en betere sociale ondersteuningsnetwerken. Kinderen op school, kinderen uit groep vijf die een sterker vagaal profiel hebben, zijn de kinderen die ingrijpen als er een kind wordt gepest. En ze helpen anderen, en zullen hun tijd schenken, bijvoorbeeld tijdens de pauze, om een kind te helpen dat hulp nodig heeft met huiswerk. Het is ook verbonden aan onzelfzuchtigheid en socialiteit, en ze worden meer vertrouwd. Dus, dit is nog een vorm van data die ons vertelt, wow, we zien medeleven als een emotie van de hoge orde, maar het vloeit ook werkelijk voort uit een deel van ons zenuwstelsel”.
De zwervende zenuw staat ook centraal in de uitdrukking van een van de meest effectieve vaardigheden die we hebben voor het verbinden met anderen: empathie. Wetenschappers identificeren vaak twee vormen van empathie: affectief en cognitief. Affectieve empathie verwijst naar de gevoelens die we voelen tot gevolg van de uitdrukkingen van anderen. Cognitieve empathie verwijst naar onze vaardigheid om andermans emoties te bestempelen en te begrijpen. Over het algemeen leidt het perspectief van een ander nemen tot verbinding en medeleven, waarbij positieve emoties worden gegenereerd, en als anderen empathie tonen, ervaren wij ook de voordelen van hun begrip en steun. In het artikel Six Habits of Highly Empathic People legt Roman Krznaric, stichtend faculteitslid van The School of Life in Londen, uit dat we empathie kunnen ontwikkelen gedurende onze levens en het kunnen gebruiken als een ingrijpend middel voor sociale ontwikkeling.
Naast sociale connecties en empathie, die worden bepaald door onze vroege ervaringen in het leven, de afgifte van oxytocine en de activering van de zwervende zenuw in het lichaam is er nog een emotie centraal voor het bouwen van positieve emoties en welzijn: medeleven. In de volgende post zal ik mij verdiepen in waarom medeleven en vriendelijkheid ook een fundamenteel deel van onze biologie zijn.
Paula's Happy Words 